top of page

Hasan, Ahmad. The Early Development of Islamic Jurisprudence. Islamabad: Islamic Research Centre, 1970, 232pp.

 

ABSTRACT

 

The Early Development of Islamic Jurisprudence

 

This book by Ahmad Hasan describes the evolution of the science of fiqh (Islamic jurisprudence).

 

Chapter one describes how fiqh, as the exercise of one’s intelligence and personal thinking, was narrowed down to signify jurisprudence as Islamic teachings became codified, and how the contemporary concepts of ‘ilm (knowledge), sharia (God’s path for humankind) and din (basic beliefs) went through a similar transformation.

 

The next two chapters provide a background of the four schools of thought (Maliki, Shafa‘i, Hanbali and Hanafi) and the sources of information (the Qur’an, sunna, hadith, ijtihad (independent interpretation) and ‘ijma’ (the unanimous agreement of the jurists of the community of a particular age on a certain issue) in fiqh. In chapter four, the author discusses the role that various theories on naskh, the replacement of previous Qur’anic ayat (verses) by new ayat, played in the development of fiqh.

 

In chapter five, Hasan refers to the works of the jurists al-Awza‘i, Malik, Abu Yusuf and
al-Shaybani to highlight how sunna, which originally meant “social practice”, came to signify the Prophet Mohammad’s conduct in fiqh. Hasan highlights how bid’a (innovation) and fitnah (general corruption) created difficulties in categorising true and false hadith and how certain ijtihad and ‘ijma helped jurists in these situations.

 

In chapters six and seven, Hasan returns to the discussion of the sources of information in fiqh that he began in chapter three. He discusses the evolution of ijtihad in relation to the changing conceptualisations of ra‘y (personal opinion), Qiyas (analogical reasoning), and ‘ijma with reference to regional specifications. The final chapter elaborates on the role of the al-Shafa‘i school as a turning point in developing concepts such as ra‘y, Qiyas, ‘Ijma’ and Istihsan (arbitrary opinion) into separate fields of inquiry in fiqh.

 

The book presents a holistic discussion of the development of fiqh. However, the complete picture is obscured, as it is unclear how the sources of information developed individually. Nevertheless, the book carries an extensive bibliography and is a rich resource for both new and advanced students of Islamic jurisprudence.

 

Sanaa Riaz

Download the Abstract

Hasan, Ahmad. The Early Development of Islamic Jurisprudence. Islamabad: Islamic Research Centre, 1970, 232 s.

 

ÖZET

 

İslam Fıkhının Erken Dönem Gelişimi

 

The Early Development of Islamic Jurisprudence

 

Ahmad Hasan tarafından kaleme alınan bu kitap fıkıh biliminin (İslam hukukunun) gelişimini tasvir etmektedir.

 

Birinci Bölüm kişisel zekâ ve bir düşünce egzersizi olan fıkhın kodlanmış İslami öğretilerle belirli bir hukuku işaret edecek şekilde nasıl daraltıldığını; bilgi (‘ilm), Allah’ın insanlar için çizdiği yol (şeriat) ve temel inançlar (din) gibi çağdaş kavramların nasıl benzer değişimlere uğradığını açıklamaktadır.

 

Sonraki iki bölüm dört düşünce okulunun (Malikilik, Şafiilik, Hanbelîlik ve Hanefilik) ve fıkıhtaki bilgi kaynaklarının (Kuran, sünnet [Hz. Muhammed’in örnek davranışları], hadis [sünnetin bildirilmesinde kullanılan araç], içtihat [bağımsız yorumlama] ve icmâ [belirli bir çağdaki bir topluluğun hukukçularının bir konu hakkındaki ittifakı]) arka planını sunmaktadır. Dördüncü Bölümde yazar nesih - Kuran’daki ayetlerin yeni ayetlerle değiştirilmesi -  hakkındaki farklı teorilerin fıkıhta oynadığı rolü tartışmaktadır.

 

Hasan, Beşinci Bölümde, fıkıhtaki bilgi kaynakları ile ilgili olarak Üçüncü Bölümde başlattığı tartışmaya geri dönmektedir. Yazar, içtihadın gelişimini, rey (kişisel kanaat), Kıyas (analojik muhakeme) ve icmâ hakkındaki değişen kavramsallaştırmalar bağlamında tartışmaktadır. Son bölümde rey, Kıyas, İcmâ ve İstihsan gibi kavramların fıkıhta bağımsız birer araştırma alanı hâline gelmesinde Şafii okulunun oynadığı dönüm noktası niteliğindeki rol ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.

 

Kitap fıkhın gelişiminin bütünselci bir tartışmasını sunmaktadır. Bununla birlikte, bilgi kaynaklarının müstakilen nasıl geliştirildiği belirsiz bırakıldığı için büyük resim anlaşılmaz hâle gelmiştir. Her hâlükârda, kitap kapsamlı bir kaynakça içermektedir ve hem başlangıç hem de ileri düzeydeki İslam hukuku öğrencileri için zengin bir kaynaktır.

 

Sanaa Riaz

Çeviren Fatih Taştan

Özeti İndir

Hasan, Ahmad. The Early Development of Islamic Jurisprudence. Islamabad: Islamic Research Centre, 1970, 232pp.

 

ملخص

 

تطور الفقه الإسلامي في مراحله الأولى

 

The Early Development of Islamic Jurisprudence

 

نشر مركز البحوث الإسلامية في إسلام أباد كتاب «تطور الفقه الإسلامي في مراحله الأولى» لمؤلفه أحمد حسن عام ۱۹٧٠، و هو يتألف من ۲٣۲ صفحة و ثمانية فصول، و يصف تطور علم الفقه.

يسلط الفصل الأول الضوء على كيفية تحول دلالة كلمة  «فقه» من  ممارسة الفرد للتفكير و الإدراك لتقتصر على التشريع الإسلامي بعد أن تمت قوننة التعاليم الإسلامية، و كيف خضعت مفاهيم المعاصرة «للعلم» و «الشريعة» و «الدين» لتحول مماثل.


يناقش الفصلان التاليان خلفية المذاهب الأربعة (المالكية، و الشافعية، و الحنبلية، والحنفية)، و مصادر المعلومات الفقهية (القرآن، والسنة، و الحديث، و الاجتهاد، و الإجماع). في الفصل الرابع يناقش المؤلف الدور الذي لعبته مختلف النظريات الخاصة بالنسخ - استبدال بعض الآيات القرآنية السابقة بآيات جديدة - في تطور الفقه.


في الفصل الخامس يستند الكاتب إلى أعمال فقهاء كالأوزاعي، و مالك، و أبو يوسف، و الشيباني لإبراز كيفية تحول دلالة كلمة «السنة» – التي كانت تعني في الأصل «ممارسة اجتماعية» – لتعني «سلوك النبي محمد» في الفقه. كما يوضح المؤلف العقبات التي سببتها البدع و الفتنة في تمييز الأحاديث الصحيحة من الموضوعة، و كيف ساعد الإجماع والاجتهاد الفقهاء في هذه المواقف.


أما في الفصلين السادس و السابع فيعود الكاتب إلى مناقشة مصادر المعلومات الفقهية التي استهلها في الفصل الثالث. كما نوقش في نشوء الاجتهاد علاقته بتغير صياغة مفاهيم «الرأي»، و «القياس»، و «الإجماع»، مع أخذ الخصوصيات المحلية بالحسبان. يتوسع الفصل الأخير في مناقشة دور المدرسة الشافعية، وذلك لكونها نقطة تحول في تطوير مفاهيم «الرأي»، و «القياس»، و «الإجماع» و «الاستحسان»، إلخ  إلى مجالات مستقلة في البحث الفقهي.


يقدم الكتاب مناقشة شاملة للكيفية التي نشأ بها الفقه و تطور من خلالها، غير أن الصورة الكاملة لكيفية تطور كل مصدر من المصادر بشكل مستقل تظل مبهمة لدى القارىء. غير أن الكتاب يشتمل على قائمة مراجع غنية، و هو مصدر نفيس للمبتدئين وكذلك الطلاب ذوي المستوى المتقدم في الفقه الإسلامي.

 

سناء رياض

ترجمة عادل لاغة

تحميل الملخص

bottom of page