top of page

مطهرى، مرتضى. فلسفۀ اخلاق. تهران: انتشارات صدرا، ۱٣۸٧/ ۲٠٠۸، چاپ ۳١، ۲۵۸ ص.

 

Muttahhari, Murtaza. Falsafah-i Akhlaq. Tehran: Intisharat-i Sadra, 2008, 31st ed., 258pp.

 

 ABSTRACT

 

Philosophy of Ethics

 

فلسفۀ اخلاق

 

This book discusses the philosophy of ethics from the perspective of Islam. Published by Murtaza Muttahhari’s official publishing house, it is a post mortem collection of thirteen public lectures. This abstract is based on its thirty-first edition.

 

Muttahhari (d. 1979) is arguably known as the “official” source on Islamic ethics in the universities of the Islamic Republic of Iran. This book is organised into two parts: the first comprises ten speeches on Muharram at the Ark Mosque in Tehran, 1973–4, while the second features two lectures delivered during the last years of his life and one given around 1960–1. Features of his mostly didactic speeches include numerous references to Nahj al-Balagha and the Qur’an; a variety of stories from the lives of the Imams and their entourage and from Iranian-Islamic “folklore” (Sa‘di, Mawlavi); and several poetical citations from Sa‘di and Hafiz. Another characteristic is Muttahhari’s differentiation of Islamic ethics from Christian, Hindu (Ghandi), European (Plato, Kant, Russell), and Marxist ethics. Within Islam, he also differentiates between “correct” ethics and some Sufi views.

 

In line with the mainstream philosophical traditions in Iran (Mulla Sadra), Muttahhari’s ontological discourse is apparently based on a movement from nature towards metaphysics. He proposes an epistemology in which consciousness and intellect are the primary faculties in the process of understanding reality and moving from a material to a spiritual life, in a process from unconscious faith (parastish) towards self-conscious faith (‘ibadat). This process is tantamount to the achievement of ethics. Moreover, Muttahhari argues that the prophets have come to favour this process, identifying true self-consciousness with the sole worship of God (‘ibadat va parastish).

 

The book is aimed at general readers, and the style is characterised by its spoken delivery. However, it is a relevant source of information about Islamic ethics in the 1960s and 70s by this influential Muslim theologian, philosopher and ethicist.

 

Raffaele Mauriello

Download the Abstract

مطهرى، مرتضى. فلسفۀ اخلاق. تهران: انتشارات صدرا، ۱٣۸٧/ ۲٠٠۸، چاپ ۳١، ۲۵۸ ص.

 

Muttahhari, Murtaza. Falsafah-i Akhlaq. Tahran: Intisharat-i Sadra, 2008, 31 baskı, 258 s.

 

ÖZET

 

Ahlak Felsefesi

 

فلسفۀ اخلاق

 

256 sayfalık bu kitap İslam’ın bakış açısından ahlak felsefesini incelemektedir. Muttahhari’nin resmi yayınevi Sadra tarafından basılan halka açık on üç konuşmanın post mortem bir derlemesinden oluşmaktadır. Bu özette, 2008’de yapılan 31. baskı temel alınmıştır.

 

İran İslam Cumhuriyeti üniversitelerinde, tartışılabilir şekilde, İslam ahlakının “resmi” kaynağı olarak adlandırılabilecek bir hoca tarafından yapılan bu konuşmalar iki bölüme ayrılmaktadır: İlki, Şemsi Muharrem 1351/Miladi 1973-74’te Tahran’da Ark Camiinde verilen on konuşmadan oluşurken ikincisi Muttahhari’nin (ö. 1979) yaşamının son yıllarında yaptığı iki konuşma ile Şemsi 1339/Miladi 1960-61 civarında yaptığı bir konuşmayı içermektedir. Çoğunluğu eğitsel olan konuşmaların temel içeriği şunlardır: Najh al-Balagha ve Kuran’a yapılan sayısız atıf; İmamlar ile  çevrelerindekilerin yaşamlarından ve İran-İslam “folklorundan” (Sa‘di, Mawlawi) alınan erdem örneklerine dair çeşitli hikayeler ve Sa‘di ve Hafız’dan alınan birçok şiirsel alıntılar. Diğer bir özellik ise yazarın İslam ahlakını Hristiyan, Hindu (Gandi), Avrupalı (Platon, Kant, Russell) ve Marksist ahlaktan ayırması ve İslam içerisinde “hakiki” ahlak ile bazı Sufi görüşleri arasında bir ayrım sunmasıdır.

 

İran’da “iktidarda” bulunan ana felsefi geleneğe (Mulla Sadra) paralel olarak, Muttahhari’nin ontolojik söyleminin doğadan metafiziğe doğru bir hareket üzerine kurulduğu görülmektedir. Şuur ile aklın, hakikati anlama ve yaşamın maddi tarafından manevi tarafına kaçma sürecindeki — bilinçsiz imandan (parastish) bilinçli imana (‘ibadat) giden, ahlaka ulaşmaya eşdeğer bir süreç — temel yetiler olarak görüldüğü bir epistemoloji teklif etmektedir.

 

Kitap genel bir okuyucu kitlesini hedeflemekte, üslup da güçlü bir belagat ögesiyle öne çıkmaktadır. Eser, İslam ahlakını 1960 ve 1970’lerde son derece etkili bir Müslüman ilahiyatçı, filozof ve ahlakçı tarafından gösterildiği şekliyle anlamak isteyenler için yararlı bir kaynaktır.

 

Raffaele Mauriello

Çeviren Hasan Çolak

Özeti İndir

مطهرى، مرتضى. فلسفۀ اخلاق. تهران: انتشارات صدرا، ۱٣۸٧/ ۲٠٠۸، چاپ ۳١، ۲۵۸ ص.

 

Muttahhari, Murtaza. Falsafah-i Akhlaq. Tehran: Intisharat-i Sadra, 2008, 31st ed., 258pp.

 

ملخص

 

فلسفة الأخلاق

 

فلسفۀ اخلاق

 

يتناول هذا الكتاب المؤلف من ٢٥٦ صفحة فلسفة الأخلاق من وجهة النظر الإسلامية. وهو عبارة عن مجموعة من ١٣ محاضرة لمرتضى مطهري نشرتها بعد وفاته دار مطهري للنشر (صدرا). و  يعتمد هذا الملخص على الطبعة الواحدة و الثلاثين و الصادرة عام ٢٠٠٨.

 

تنقسم هذه المحاضرات و التي يمكن اعتبار صاحبها المرجع «الرسمي» للأخلاق الإسلامية في الجامعات الإيرانية إلى قسمين: الأول عبارة عن عشر محاضرات ألقيت في محرم عام ١٣٥١ شمسي/ ١٩٧٣-١٩٧٤ ميلادي في مسجد آرك بطهران، و الثاني عبارة عن محاضرتين ألقاهما مطهري في آخر سنوات عمره (توفي ١٩٧٩) و محاضرة ألقيت حوالي عام ١٣٣٩ شمسي/١٩٦٠-١٩٦١ميلادي.

 

السمات الرئيسة لهذه المحاضرات التعليمية هي: الإحالات المتكررة إلى القرآن و نهج البلاغة، و قصص متعددة عن القدوة الصالحة مأخوذة من سير الأئمة، و ذويهم، والتراث الإيراني-الإسلامي (سعدي، مولوي)، و اقتباسات شعرية عديدة من سعدي و حافظ. ومن السمات الأخرى سعي المؤلف للتمييز بين الأخلاق الإسلامية و الأخلاق المسيحية، و الهندوسية (غاندي)، و الأوروبية (أفلاطون، كانط، وراسل) و الماركسية؛ و كذا التمييز في الإسلام بين الأخلاق «الصحيحة» و بعض الآراء الصوفية.

 

من الواضح أن مفاهيم مطهري الوجودية معتمدة على الانتقال من الطبيعة إلى الميتافيزيقا، و بذلك فهو يتفق مع التراث الفلسفي السائد و المدعوم في إيران (للملا صدرا). فالوعي و العقل في فلسفته المعرفية هما القوتان الرئيستان الفاعلتان في فهم الواقع و في الانتقال من الواقع المادي إلى الجانب الروحي من الحياة خلال عملية تحرك من الإيمان اللاواعي إلى الايمان الواعي (العبادات)، و هي عملية معادلة لتحقيق الأخلاقيات. و يرى المؤلف أن الأنبياء قد بعثوا لتأييد هذه العملية أي المطابقة بين الوعي الذاتي الحق و عبادة الله المحضة.

 

يخاطب الكتاب عامة القراء، و هو يتميز بنبرة شفهية قوية لكنه مهم لفهم الأخلاق الإسلامية كما عرضها في الستينيات و السبعينيات من القرن العشرين فيلسوف، و عالم دين، و عالم أخلاق إسلامي بالغ التأثير.

 

رافائل ماؤریللو

ترجمة حسين علي عبد الساتر

تحميل الملخص

bottom of page