الوكيلي، محمد. فقه الأولويات: دراسة في الضوابط .المغرب: المعهد العالي للفكر الإسلامي، ۱۹۹٧، ٣٣٠ ص.
Al-Wakili, Muhammad. Fiqh al-Awlawiyyat: Dirasah fi al-Dawabit. Morocco: Al-Ma‘had al-‘Ali lil-Fikr al-Islami, 1997, 330pp.
ABSTRACT
The Jurisprudence of Priorities: A Study of General Rules
فقه الأولويات: دراسة في الضوابط
This work begins with an extensive preamble by Doctor Taha Jabir al-‘Alwani in which he provides a definition of the jurisprudence of priorities. He then proceeds to introduce a concept which he calls “the science of priorities”. The second half of the preamble deals with Islam’s position between non-Islamic thought and secularisation, and the economy in jurisprudence.
In the introduction, Muhammad al-Wakili discusses his reasons for studying this subject, the various contributions of Islamic scholars, reference works he has used, and how he has organised this book.
Al-Wakili goes on to define the jurisprudence of priorities and the reason for its existence. He examines its usage in the Qur’an and the Sunna (prophetic tradition) and covers further details related to priorities, including priorities established from independent reasoning and sources of primary legislation. He also discusses the general rules of priorities concerning legal measures.
The book includes numerous footnotes and a bibliography that includes more than 270 references. It also contains indexes on authorities, Qur’anic verses and prophetic sayings. The publisher has provided supplemental information about the International Institute for Islamic Thought, previously published university theses, the Institute’s other specialised publications, and distributors who contributed to the publication.
This work is a valuable addition to a rarely studied branch of jurisprudence. It is well organised and will suit the needs of interested scholars.
Dahlia Sabry
Translated by Hugh Lovatt
الوكيلي، محمد. فقه الأولويات: دراسة في الضوابط .المغرب: المعهد العالي للفكر الإسلامي، ۱۹۹٧، ٣٣٠ ص.
Al-Wakili, Muhammad. Fiqh al-Awlawiyyat: Dirasah fi al-Dawabit. Fas: Al-Ma‘had al-‘Ali lil-Fikr al-Islami, 1997, 330 s.
ÖZET
Öncelikler Hukuku: Genel Kuralların Bir İncelemesi
فقه الأولويات: دراسة في الضوابط
Öncelikler Hukuku: Genel Kuralların Bir İncelemesi, adlı kitap, Muḥammad al-Wakīlī tarafından 1997 yılında yazılmış ve Uluslararası İslam Düşüncesi Enstitüsü tarafından yayımlanmıştır. Çalışma, aslında bir tezdir.
Eser, Doktor Taha Jabir al-‘Alwani’nin kaleme aldığı Öncelikler Hukuku’nu tanımladığı kapsamlı bir ön söz ile başlamaktadır. Al-‘Alwani daha sonra okuyucuya “Öncelikler Bilimi” olarak adlandırdığı kavramı tanıtmaktadır. Ön sözün ikinci yarısı şu iki meseleyle ilgilidir: İslam’ın İslam-dışı düşünce ve laikleşme arasındaki konumunun gerçeklikleri ve hukuk ilminde ekonomi.
Giriş bölümünde yazar bu konuyu ele almasının tercihinin nedenlerini, İslam araştırmacılarının bu konuya katkılarını, dayandığı en önemli kaynakları ve bölümlerin organizasyonunu açıklamaktadır.
Kitap "Öncelikler Hukuku"nu ve bunun ortaya çıkış nedenini açıklamaktadır. Ardından, bunların Kur’an ve sünnetteki (peygamberî gelenekteki) kullanımı ele alınmaktadır.
Kitapta “Öncelikler” ile ilgili olarak “İçtihat Yoluyla Kurulan Öncelikler” ve “Birincil Yasamanın Kaynakları” da dâhil olmak üzere bazı ek ayrıntılar yer almakta, “Yasal Tedbirler ile İlgili Önceliklerin Genel Kuralları” da tartışılmaktadır.
Kitapta okuyucuya fayda sağlayacağı şüphe götürmeyen pek çok dipnot bulunmaktadır. Kitabın içerik bakımından zenginliği sonundaki kaynakça bölümünde bulunan 270’ten fazla kaynaktan da anlaşılmaktadır. Ayrıca, eser, alıntı yapılan otoritelerin yanı sıra Kur’an ayetleri ve peygamber sözleri ile ilgili üç adet dizini de içermektedir. Bu; Uluslararası İslam Düşüncesi Enstitüsünün, daha önce yayımlanmış üniversite tezlerinin, Enstitü tarafından yayımlanan diğer uzmanlık eserlerinin ve yayıma katkıda bulunan dağıtımcıların tutumlarını açıklayan güncel çalışmalardan bağımsız olarak yayıncı tarafından kitaba ilave edilen bütünleyici bilgilere ek olarak yapılmıştır.
Bu eser hukukun az çalışılan alanlarından birine yapılmış önemli bir katkıdır. Akademik yapısı göz önünde bulundurulduğunda, ilgili araştırmacıların ihtiyaçlarına uygun şekilde iyi düzenlenmiş ve bölümlenmiş bir kitaptır. Ayrıca, bilgiler açık biçimde başlıklandırılmıştır.
Dahlia Sabry
Çeviren Hasan Çolak
الوكيلي، محمد. فقه الأولويات: دراسة في الضوابط .المغرب: المعهد العالي للفكر الإسلامي، ۱۹۹٧، ٣٣٠ ص.
Al-Wakili, Muhammad. Fiqh al-Awlawiyyat: Dirasah fi al-Dawabit. Morocco: Al-Ma‘had al-‘Ali lil-Fikr al-Islami, 1997, 330pp.
ملخص
فقه الأولويات: دراسة في الضوابط
قام المعهد العالمي للفكر الإسلامي بنشر كتاب «فقه الأولويات: دراسة في الضوابط» لـ محمد الوكيلي عام ۱۹۹٧. و يقع الكتاب في ٣٣٠ صفحة، و هو في أصله رسالة أكاديمية.
يستهل الكتاب بتصدير طويل للدكتور طه جابر العلواني يحاول فيه تحديد هوية موضوع فقه الأولويات، ثم ينتقل إلى تقديم القارىء إلى ما يسميه بـ «علم الأولويات». يعالج النصف الثاني من التصدير مسألتين هما: حقائق الإسلام بين اتجاهات الفقهنة و العلمنة، و الاقتصاد في الفقه.
يناقش المؤلف في المقدمة أسباب تناوله لهذا الموضوع، و إسهامات علماء الإسلام في هذا المجال، و أهم المراجع المفيدة التي اعتمد عليها المؤلف، و يعرّف الكتاب فقه الأولويات و الأسباب التي أدت لظهور هذا الفرع الفقهي و تطبيقه في القرآن و السنة النبوية.
و يناقش الكتاب تفاصيل متعلقة بالأولويات كالأولويات المنصوصة، و الأولويات الاجتهادية، و مصادر التشريع الأولوي. كما يتطرق إلى الضوابط كما في الفصل الرابع «ضوابط الأولويات في حالة التدرج الدعوي».
معظم صفحات الكتاب مزودة بحواش مسهبة يفيد منها القارىء، و ثمة ثروة مرجعية تتمثل في ما يربو على ٢٧٠ مرجعا تضمها قائمة المراجع الموجودة في نهاية الكتاب. و الكتاب يضم ثلاثة فهارس: فهرسين للآيات القرآنية و الأحاديث المستخدمة في الكتاب، و فهرس للأعلام. هذا بالإضافة إلى بعض المعلومات الإضافية الخاصة بالناشر و غير المتصلة بالكتاب ذاته و هي عبارة عن نبذة عن المعهد العالمي للفكر الإسلامي، و قائمة ببعض الرسائل الجامعية التي تم نشرها، و بعض الإصدارات الأخرى الخاصة بالمعهد، و الموزعون المعتمدون لإصداراته.
يمكننا القول بأن الكتاب يعد إضافة قيمة في فرع ندرت فيه الدراسات. و نظرا لصبغته الأكاديمية فهو حسن الترتيب و مفصل بشكل يشبع حاجات الباحثين المهتمين بهذا المجال، و المعلومات فيه مرتبة تحت عناوين واضحة.
داليا صبري